1. Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην υπόθεση C169/07
Στις 30 Σεπτεμεβρίου 2009 ο Γενικός Εισαγγελέας (Γ.Ε.) Poiares Maduro δημοσίευσε την γνωμάτευσή του στην υπόθεση αναφορικά με τον νόμο ιδρύσεως φαρμακείων στις Αστουρίες της Ισπανίας[1], περιλαμβανομένων και των πληθυσμιακών κριτηρίων και των ελαχίστων αποστάσεων μεταξύ των φαρμακείων.
Ως γενική αρχή, ο Γενικός Εισαγγελέας βρίσκει ότι κανονισμοί ιδρύσεως που εξασφαλίζουν μια κατανομή φαρμακείων σε όλη την έκταση μιας περιοχής μπορούν να δικαιολογηθούν ως δημοσίου συμφέροντος, άρα να είναι και συμβατά με την Συνθήκη (με άλλα λόγια, νόμιμοι). Ωστόσο κατά την ανάλυση της εφαρμογής του αστουριανού νόμου σεχτικά με τα πληθυσμιακά κριτήρια, ο Γενικός Εισαγγελέας βρίσκει ότι ο νόμος είναι ασυνεπής και ανακόλουθος στην επιδίωξη του στόχου του. Συνεπώς, θεωρείται πως αντίκειται στη Συνθήκη.
Σημειωτέο ότι ο Γενικός Εισαγγελέας ακολουθεί, εκφράζοντας την άποψή του αυτή, την πρόσφατη υπόθεση που αφορά τα κριτήρια εγκατάστασης των αυστριακών οδοντιάτρων, όπου ο ευρωπαϊκός νόμος απαιτεί τα κριτήρια εγκατάστασης – ίδρυσης να είναι συνεπή και συνεκτικά, και δεν αρκεί μόνο να έχουν και στόχο δημοσίου συμφέροντος.
2. Ιστορικό
Η υπόθεση αφορά δύο φαρμακοποιούς που επεδίωξαν να ανοίξουν φαρμακείο στις Αστουρίες αλλά η άδεια δεν τους δόθηκε κατόπιν αποφάσεως των τοπικών υπηρεσιών υγείας. Η απόφαση βασίστηκε στον αστουριανό νόμο που προβλέπει ένα σύστημα αδειοδότησης το οποίο λαμβάνει υπ’ όψιν κριτήρια πληθυσιμιακά και αποστάσεως για την ίδρυση φαρμακείου αλλά και ένα σύστημα όπου η άδεια δίδεται κατόπιν διαγωνισμού μεταξύ ανταγωνιζομένων υποψηφίων. Οι δύο φαρμακοποιοί προσέφυγαν κατά της αποφάσεως θεωρώντας ότι παραβιάζεται το προστατευόμενο από την συνθήκη δικαίωμα τους για ίδρυση φαρμακείου. Το Διακστήριο στις Αστουρίες παρέπεμψε την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
3. Αποψη
Στην έκθεση της απόψεώς του, ο Γενικός Εισαγγελέας κατ’ αρχάς δηλώνει ότι «όποιος νόμος επιτρέπει ιδιαίτερα πλεονεκτήματα σε ορσιμένους οικονομικούς παράγοντες εις βάρος κάποιων άλλων θα πρέπει να εξετάζεται ενδελεχώς». Ειδικότερα, εκφράζει την επιφύλαξη ότι κάποια νομοθεσία, αν και έχουσα φαινομενικά σκοπό της το δημόσιο συμφέρον, μπορεί ωστόσο να «χειραγωγηθεί» από ορισμένα συγκεκριμένα συμφέροντα. Ωστόσο, αν αποδεικνύεται ότι, αναφορικά με το επιδιωκόμενο στόχο δημοσίου συμφέροντος, ο νόμος δεν είναι ανακόλουθος και δεν στερείται συνέπειας, θα ξεπεράσει τον έλεγχο που προβλέπει η Συνθήκη.
Στο συλλογισμό της γνωμάτευσης, ο Γενικός Εισαγγελέας δηλώνει ότι ο νόμος των Αστουριών περιορίζει την ελευθερία ιδρύσεως καθώς υποβάλλει το άνοιγμα φαρμακείων σε κριτήρια αποστάσεων και πληθυσμιακά. Ωστόσο, περιορισμοί μπορούν να δικαιολογηθούν αν δεν είναι μεροληπτικοί και είναι απαραίτητοι, προσφυείς και αναλογικοί σε σχέση με την προστασία του υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος. Αμέσως βρίσκει μερικές πτυχές του νόμου να είναι όντως μεροληπτικές διότι οι κανονισμοί εν ισχύι για την χορήγηση αδείας ιδρύσεως φαρμακείου δίνουν μια τρόπον τινά προτεραιότητα σε φαρμακοποιούς που έχουν εξασκήσει το επάγγελμα στην περιοχή των Αστουριών.
Σημειωτέον : Κανόνες εγκατάστασης που φαίνονται να δίνουν προτεραιότητα σε ντόπιους φαρμακοποιούς, της χώρας ή της περιοχής, πιθανόν να είναι και παράνομοι.
4. Δικαιολογία των κανονισμών
Αναλύοντας τη δικαιολογία της νομοθεσίας, ο Γενικός Εισαγγελέας εξετάζει δύο επιχειρήματα που πρότειναν τα μέρη :
α) Οι κανονισμοί ίδρυσης εξασφαλίζουν την ποιότητα των φαρμακευτικών υπηρεσιών
Ο Γενικός Εισαγγελέας θεωρεί ότι το επιχείρημα αυτό δεν έχει επαρκώς αποδειχθεί από τα μέρη. Η διανομή των φαρμάκων υπόκειται σε αυστηρές ρυθμίσεις και η ασφαλής προμήθεια καλής ποιότητος φαρμακευτικών προϊόντων εξασφαλίζεται στις Αστουρίες από τους κανονισμούς για την ιδιοκτησία των φαρμακείων. Συνεπώς δεν χρειάζονται πρόσθετα μέτρα για την εγγύηση της ποιότητας των φαρμακευτικών υπηρεσιών. Ο Γενικός Εισαγγελέας χρησιμοποιεί τα ευρήματα περί ιδιοκτησίας φαρμακείων για να στηρίξει αυτό το συμπέρασμα, υποδηλώνοντας ότι οι δεοντολογικές απαιτήσεις που έχουμε από τον ιδιοκτήτη φαρμακείου θα απαιτήσουν απ’ αυτόν να μην επιτρέψει την κάμψη των προτύπων.
Σημειωτέον : Τα κριτήρια ιδρύσεως συχνά δικαιολογούνται από το γεγονός ότι υπερπληθώρα φαρμακείων, άρα και υπερβολικός ανταγωνισμός, οδηγούν στην κάμψη της ποιότητας των υπηρεσιών. Ο Γενικός Εισαγγελέας ρητώς απορρίπτει την άποψη αυτή.
β) Οι κανόνες ιδρύσεως εξασφαλίζουν ευρεία και ισορροπημένη χωροταξική κατανομή των φαρμακείων.
Ο Γενικός Εισαγγελέας κάνει διάκριση μεταξύ πληθυσμιακών κριτηριών και ελάχιστης αποστάσεως μεταξύ φαρμακείων στην αναλύοντας αυτή τη δικαιολογία.
Πληθυσμιακά Κριτήρια
Ο Γενικός Εισαγγελέας φρονεί ότι οι πληθυσμιακές απαιτήσεις μπορεί, κατ’ αρχήν, να είναι προσφυείς για την αντιμετώπιση του στόχου της ευρείας κατανομής των φαρμακείων. Το σύστημα των Αστουριών βασίζεται στην επίτευξη «πόντων» βάσει διαφόρων κριτηρίων, όπου περιλαμβάνονται υπηρεσίες εντός φαρμακείου και υπηρεσίες στην ύπαιθρο. Η ισπανική κυβέρνηση επιχειρηματολογεί ότι αυτό εξασφαλίζει την ίδρυση φαρμακείων στην ύπαιθρο επειδή οι φαρμακοποιοί θα έχουν την πρωτοβουλία να πετύχουν μια πιο προσοδοφόρα άδεια στο μέλλον αν ανοίξουν φαρμακείο στην ύπαιθρο.
Ο Γενικός Εισαγγελέας σημειώνει ότι μια πολιτική που συνδέει την ίδρυση σε πολυπληθέστερες περιοχές με μια πολιτική που ευνοεί εκείνους με προϋπηρεσία σε ολιγοπληθέστερες περιοχές μπορεί να είναι και ένας πρόσφορος τρόπος για την εξασφάλιση φαρμακευτικών υπηρεσιών ανά την επικράτεια. Ωστόσο, πιστεύει ότι ο αστουριανός νόμος δεν είναι συνεπής και συνεκτικός με τους στόχους που επιδιώκει.
Κατά πρώτον επικρίνει το σύστημα χορηγήσεως νέων αδειών στις Αστουρίες, η δυσκολία με τον οποίο έγκειται στο ότι δεν δίνει πλήρη προτεραιόττηα σε εκείνους τους φαρμακοποιούς που έχουν φαρμακεία στην ύπαιθρο. Αυτή η έλλειψη προτεραιότητας δεν είναι συμβατή με τον δεδηλωμένο στόχο της νομοθεσίας.
Κατά δεύτερον, το σύστημα δεν επιτρέπει ίση πρόσβαση σε άδειες σε πολυπληθείς περιοχές. Οι άδειες αυτές δίνουν στον κάτοχο τους ένα ιδιοκτησιακό συμφέρον που τους επιτρέπει να τις πωλούν ή να τις μεταβιβάζουν κατά το δοκούν σε πρόσωπο της επιλογής τους αντί για άτομα που έχουν υπηρετήσει στην ύπαιθρο. Αυτό πλουτίζει τον φαρμακοποιό, δεν εξυπηρετεί ωστόσο τον στόχο του δημοσίου συμφέροντος.
Σημειωτεόν : Ο Γενικός Εισαγγελέας λέγει ότι τα πληθυσμιακά κριτήρια μπορούν να δικαιολογηθούν άν βοηθούν στην εξασφάλιση καλής κατανομής φαρμακείων. Αλλά ο τρόπος με τον οποίον εφαρμόζεται ο νόμος στις Αστουρίες δεν εξυπηρετεί τον στόχο κατά τρόπο συνεπή και συνεκτικό.
Χωροταξικά Κριτήρια αποστάσεως μεταξύ φαρμακείων
Περιέργως, ο Γενικός Εισαγγελέας λίγο-πολύ αγνοεί τα κριτήρια και εκφράζει την άποψη ότι το ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τα εθνικά δικαστήρια λαμβάνοντας υπ’ όψιν ζητήματα όπως η κατάνομή και η πυκνότητα του πληθυσμού. Είναι ωστόσο σαφές ότι τέτοια κριτήρια μπορούν θεωρητικά να δικαιολογηθούν.
Παρατηρήσεις της ΦΟΕΕ-ΡGΕU:
επιπτώσεις στον φαρμακευτικό τομέα
· Να θυμόμαστε, το Δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένο να ακολουθήσει την γνωμάτευση, συνήθως όμως αυτό κάνει. Το Δικαστήριο μπορεί, κατά το δοκούν, να στηρίξει, να αντικρούσει ή και να αγνοήσει οποιοδήποτε τμήμα της γνωμάτευσης.
· Η γνωμάτευση ρητώς λέγει ότι κανόνες για την ίδρυση / εγκατάσταση φαρμακείου μπορούν να δικαιολογηθούν για λόγους ευρείας κατανομής φαρμακείκων. Δεν γίνονται αποδεκτοί ισχυρισμοί περί ποιότητος του ανταγωνισμού και των προσφερομένων υπηρεσιών. Συνεπώς, άν το Δικαστήριο ακολουθήσει την άποψη του Γενικού Εισαγγελέα επί του θέματος, οι κανόνες ίδρυσης / εγκατάστασης θα πρέπει να δικαιολογηθούν με επιχειρήματα περί κατανομής και όχι ποιότητας των υπηρεσιών.
· Οι κανόνες ίδρυσης / εγκατάστασης θα πρέπει να είναι συνεπείς και συνεκτικοί και όχι να λειτουργούν για να εξυπηρετήσουν οποιαδήποτε ειδικά συμφέροντα πλην εκείνων της δημόσιας υγείας. Σημειωτέον ότι, αν ακολουθηθεί η άποψη αυτή, οι Ισπανοί θα μπορούν να διατηρήσουν το σύστημά τους κάνοντας ρυθμίσεις στο σύστημα ίδρυσης / εγκατάστασης, περιλαμβανομένου και του τρόπου με τον οποίον πετυχαίνοντοι «πόντοι» για την ανάθεση ενός φαρμακείου.
· Αν το Δικαστήριο ακολουθήσει την απόφαση αυτή, κανόνες που δεν θα είναι συνεπείς και συνεκτικοί θα υπόκεινται σε αμφισβήτηση. Οι κανόνες σας θα πρέπει:
- να υπηρετούν τον στόχο της εξασφάλησης ευρείας και ισορροπημένης κατανομής των φαρμακείων ΚΑΙ
- να μην λειτρουργούν με τρόπο ευνοϊκό για τους ντόπιους φαρμακοποιούς (της περιοχής ή του κράτους-μέλους) ΚΑΙ
-να είναι συνεπείς και συνεκτικοί αναφορικά με τους στόχους
Αν ο,τιδήποτε από τα ανωτέρω δεν ισχύει, οι κανόνες ίδρυσης / εγκατάστασης μπορεί να υπόκεινται σε αμφισβητήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου