BIOMHXANIA ΓΕΝΟΣΗΜΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Cipla

15/06/2008Ο πειρατής των φαρμάκων(ΒΗΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ)
ΣΠ. ΦΡΑΓΚΟΣ
Μοιάζει με βρετανό συνταξιούχο, αλλά ούτε το ένα είναι ούτε το άλλο. Τον έχουν αποκαλέσει «πειρατή των φαρμάκων» και έχει γίνει ο φόβος και ο τρόμος των φαρμακοβιομηχανιών. Ο σημερινός πρωταγωνιστής αυτής εδώ της σελίδας παραβιάζει νόμους και κανόνες, αλλά προσφέρει και ένα μεγάλο καλό: φθηνά φάρμακα σε ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τα ακριβά φάρμακα του πολιτισμένου κόσμου. Ο Γιουσούφ Χαμίεντ είναι Ινδός και έχει στην κατοχή του μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες γενόσημων (generic) φαρμάκων στον κόσμο, τη Cipla. Τι ακριβώς παράγει; Φάρμακα κάθε είδους, αντιγραφές των πατενταρισμένων φαρμάκων των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών της Δύσης, που, ακριβώς επειδή δεν προστατεύονται από δικαιώματα και πατέντες, είναι φθηνά και προσβάσιμα από ανθρώπους που δεν θα είχαν σε διαφορετική περίπτωση τη δυνατότητα να τα αγοράσουν και να γίνουν καλά. Το θέμα δεν είναι βέβαια τόσο απλό, γιατί ο Χαμίεντ έχει μπει στο μάτι των φαρμακοβιομηχανιών της Δύσης, που τον κατηγορούν ανοιχτά για πειρατεία και βάζουν τα γενόσημα φάρμακα στην ίδια μοίρα με τα αντίγραφα των επώνυμων ειδών πολυτελείας, σαν και αυτά που κατακλύζουν τις αθηναϊκές πλατείες. Με τη διαφορά όμως ότι οι τσάντες-«μαϊμούδες» δίνουν απλώς μια ματαιόδοξη ικανοποίηση στον κάτοχό τους, ενώ τα φάρμακα-«μαϊμούδες» σε ορισμένες περιπτώσεις σώζουν ζωές.
Ξεκινώντας πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι όλα τα γενόσημα φάρμακα δεν είναι τα ίδια. Ο διεθνής Τύπος και το Internet βρίθουν αναφορών για επικίνδυνα φάρμακα και σκευάσματα που αποτελούν προϊόν αντιγραφής, αλλά με λάθος συστατικά ή και... χωρίς συστατικά, αφού αποτελούνται από αλεύρι και ζάχαρη! Η περίπτωση της Cipla είναι διαφορετική. Ακολουθεί κατά πόδας τις δυτικές... αδελφές της και, μόλις αυτές ρίξουν στην αγορά ένα φάρμακο, σπεύδει σε λίγο καιρό να τροφοδοτήσει τη δική της αγορά με ένα γενόσημο φάρμακο. Και όταν λέμε δική της αγορά, εννοούμε κατ' αρχάς αυτήν της Ινδίας με το ένα δισεκατομμύριο κατοίκους, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων δεν μπορεί να αγοράσει τα δυτικά φάρμακα. Πέρα όμως από αυτό η Cipla δίνει φάρμακα σε χώρες της Αφρικής, όπου δεν υπάρχει νομική κατοχύρωση των «κανονικών» φαρμάκων και συνεργάζεται γι' αυτόν τον σκοπό με την οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα.
Αυτό που κάνει τη Cipla να διαφέρει από άλλες εταιρείες της ίδιας κατηγορίας είναι η ιδιαίτερη έμφαση που δίνει στα φάρμακα κατά των ρετροϊών. Με άλλα λόγια, τα φάρμακα για την αντιμετώπιση του AIDS. Η Cipla είναι ο μεγαλύτερος παρασκευαστής τέτοιων φαρμάκων παγκοσμίως, με πωλήσεις της τάξεως των 110 εκατ. δολαρίων και 500.000 σταθερούς πελάτες. Το φάρμακο με την επωνυμία Triomune είναι αντίγραφο πολύ γνωστού φαρμάκου μεγάλης δυτικής εταιρείας και απευθύνεται σε όσους πάσχουν από AIDS. Πρόκειται για το γνωστό «κοκτέιλ» φαρμάκων που έχει μετατρέψει τη νόσο από θανατηφόρο σε χρόνια πάθηση.
Η Cipla έχει περισσότερα προϊόντα από οποιαδήποτε άλλη φαρμακοβιομηχανία στον κόσμο, υπερηφανεύεται ο ιδιοκτήτης της. Τουλάχιστον 1.000 για ανθρώπους και καμιά εκατοστή για ζώα. Ολα τα γνωστά μας παρασκευάσματα, από το θαυματουργό Viagra ως το σωτήριο Gleevec, που αντιμετωπίζει έναν τύπο λευχαιμίας, υπάρχουν στα ράφια της Cipla - με άλλο όνομα φυσικά: το φάρμακο για την ανδρική ανικανότητα λέγεται... Silagra και το γνωστό Tamiflu της Roche λέγεται... Antiflu!
Πίσω από την επιτυχία της εταιρείας βρίσκεται ένας ιδιοφυής Ινδός με τεράστιες γνώσεις στη χημεία και ένα επιχειρηματικό δαιμόνιο που κληρονόμησε από τον πατέρα του. Ο Γιουσούφ Χαμίεντ είναι ένα κράμα των πολιτισμών της Ανατολής, αφού ο ινδικής καταγωγής πατέρας του ήταν μουσουλμάνος και η μητέρα του εβραία. Γεννημένος στη Βίλνα της Λιθουανίας το 1936, ακολούθησε τη συμβουλή του πατέρα του και σπούδασε χημικός, αποκτώντας διδακτορικό στον τομέα αυτόν από το Κέιμπριτζ. Ο πατέρας του διετέλεσε συνεργάτης και φίλος του Μαχάτμα Γκάντι και μετά τις σπουδές του στο Βερολίνο επέστρεψε στην Ινδία για να ασχοληθεί με το εμπόριο. Ενα από τα προϊόντα που πουλούσε ήταν ένα τονωτικό παρασκεύασμα για την ενίσχυση της ανδρικής αυτοπεποίθησης και η επιτυχία του ήταν τέτοια που του άνοιξε τον δρόμο για να ιδρύσει τη δική του φαρμακοβιομηχανία. Ετσι γεννήθηκε η Cipla (ακρωνύμιο της Chemical Industrial and Pharmaceutical Laboratories) που ανέλαβε να τροφοδοτήσει με φάρμακα τον ινδικό στρατό, καθώς οι προμήθειές του σε ευρωπαϊκά φάρμακα είχαν τελειώσει.
Ο Γιουσούφ Χαμίεντ επέστρεψε στην πατρίδα του στις αρχές της δεκαετίας του '60 για να βρεθεί αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα των λιγοστών και πανάκριβων φαρμάκων. Ο αυστηρός νόμος που είχαν αφήσει πίσω τους οι Αγγλοι δεν άφηνε περιθώρια για «μαϊμουδιές» με τα φάρμακα και ο Χαμίεντ προσπάθησε να πείσει τις φαρμακοβιομηχανίες να τον αφήσουν να παρασκευάσει κάποια από τα προϊόντα τους. Φυσικά του είπαν όχι και εκείνος τέθηκε επικεφαλής μιας κίνησης με στόχο να πειστεί η κυβέρνηση του Νέου Δελχί να αλλάξει τον νόμο. Αυτό έγινε τελικά δυνατό το 1972, αφού επείσθη η τότε πρωθυπουργός Ιντιρα Γκάντι. Ο νόμος αυτός, που ισχύει εν μέρει και σήμερα, προστατεύει τον τρόπο παρασκευής ενός φαρμάκου, αλλά όχι συγκεκριμένα προϊόντα. Με αυτόν τον τρόπο έσπασε η παντοδυναμία των πολυεθνικών, σημειώνουν οι «Financial Times», στο περιοδικό των οποίων φιλοξενήθηκε πρόσφατα ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον Χαμίεντ.
Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη συνεισφορά του Χαμίεντ στα γενόσημα φάρμακα. Η δεύτερη - πάντα κατά την ίδια εφημερίδα - ήταν η απόφασή του να πουλήσει σε χώρες της Αφρικής το κοκτέιλ κατά του AIDS αντί του ποσού του 1 δολαρίου ανά ημερήσια δόση. Η κίνηση αυτή έγινε σε συνεργασία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και, όπως λέει ο ίδιος ο Χαμίεντ, «προσφέραμε μια τριτοκοσμική λύση σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό μας δίνει τρομακτική ικανοποίηση. Κάθε χρόνο λέω στους μετόχους μας ότι πρέπει να είναι πολύ χαρούμενοι που συμβάλλουν σε έναν ανθρωπιστικό σκοπό».
Για τις δυτικές φαρμακοβιομηχανίες όμως ο σκοπός αυτός μόνο ανθρωπιστικός δεν είναι. Και έχουν εξαπολύσει πόλεμο κατά της Cipla και των ομοίων της. Η Ινδία καθιέρωσε πρόσφατα αυστηρότερους κανόνες για την προστασία των φαρμάκων και αρκετές βιομηχανίες πέρασαν από την άλλη μεριά. Με αυτόν τον τρόπο απειλείται η Cipla, αλλά και η ίδια η ουσία της δουλειάς του Χαμίεντ. Ο ίδιος παραδέχεται ότι αργά η γρήγορα η βιομηχανία των γενόσημων φαρμάκων θα υποχρεωθεί να παίξει με τους διεθνώς παραδεδεγμένους κανόνες και ότι αυτό θα οδηγήσει στην εξαφάνισή της. Ως τότε όμως πολλοί θα την εκμεταλλεύονται για το δικό τους καλό και τη γιατρειά τους.